Categories
Kurdish

جەنگی دەڤەری ئیدلیب جەنگی یەکاڵاکردنەوەیی ئایندەی ڕۆژاوایە

جەنگی دەڤەری ئیدلیب جەنگی یەکاڵاکردنەوەیی ئایندەی ڕۆژاوایە *

                                                       زاهیر باهیر – لەندەن

                                                                 17/09/2018

               ئەسەد و هاوپەیمانانی لە خۆئامادەکردندان بۆ جەنگی ئایندەی ئیدلیب،  پێدەچێت ئەم جەنگە یا لەم مانگەدا یاخود سەرەتای مانگی ئایندەدا دەستپێبکات.  واچاوەڕاندەکرێت کە جەنگەکەش بەبردنەوەی ئەسەد و ڕژێمەکەی کۆتایی بێت و کارەساتیش بۆ زیاتر لە 2 ملیۆن لە دانیشتوانی دەڤەری ئیدلیب بهێنیت کە کە1.6 ملیۆنیان زۆر  دەمێکە پێویستیان بەهاوکاریی ڕیکخراوە مرۆدۆستەکانن و ئەوان بژێویان بۆ دابین دەکەن .

ئیدلیب نزیکە لە حەڵەب و حومس و حەماوە ، قەڵایەکی سەختی زیاتر لە 60 هەزار دژ بە ڕژێمی ئەسەد و 10 هەزار جیهادییە .  ئەسەد پاساوی ئەم هێڕشەی بۆ سەر ئیدلیب بەوە دەداتەوە کە ئیدلیب پڕە لە تیرۆریست.

گەرچی جەنگی ئیدلیب وادەبینرێت کە جەنگێکی بچووکە، بەڵامی ڕوودانی جەنگێکی ئاوا کە ئەمریکا و ڕوسیا و تورکیا و ئەسەد و هاوپەیمانەکانی ڕاستەوخۆ یا ناڕاستەوخۆ بەشداردەبن ، گومانی نەهێڵاوەتەوە کە جەنگێكی زۆر گەورەیە.  ئاشکراشە هەر یەك لەم لایەنانە بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان لەوێ و لە ڕۆژهەلاتی ناوین-دا هەیە.  هەرچی ئەسەدە بە بەزاندنی هێزەکانی دژ بەخۆی، بە هێزە تیرۆریستەکانیشەوە، دەیەوێت تەواوی سوریا بخاتەوە ژێر ڕکێفی خۆی.  هەروەها دەیەوێت دەستیشی کراوە بێت لە بەرانبەر ڕۆژاوادا ئیتر بە سازش و وتووێژ بێت بەسەپاندنی بەندومەرجی خۆی بەسەریانا،  یاخود بە سەرکوتکردنیان بێت. تورکیاش کە هەر لە سەرەتاوە بە هۆی چەند هۆکارێك درێخی لە کۆمەك و هاریکاریی موعارەزەی سوریا و گروپە تیرۆریستەکانی نێو ئەو موعارەزەیە  نەکردووە، بەرژەوەندی تایبەتی خۆی هەیە.  ئەمریکا و ڕوسیاش دوو هێزی سەرەکین لە ناوچەکەدا و بە حساب دوژمنی یەکدین، دەستەوەردان و هێڕشە سەربازییەکانیان تەنها بۆ سوودی ئابوری و دارایی و سیاسیی و پارێزگاریکردن و بەرگرییە لە دەسەڵاتی دۆستەکانیان لە ناوچەکەدا.

 بارودۆخی ڕۆژاوا و ئایندەی لە سیناریۆی جەنگی ئیدلیب دا زۆر ئاڵۆزە.  بە بۆچونی من پێگەی ڕۆژاوا لە مانگی تەموزی 2015 وە بە بەردەوامی لە لاوازیدایە ، لەو کاتەوەی کە ئەردۆگان شەڕیکی دڕندانەی دژ بە کوردی باکور و بە پەکەکە هەڵگیرسان و ناچاری کردن کە لەو شەڕەوە بگلێن.  لە لایەکی تریشەوە پەیەدە کە لە شانی ئەمەریکاوە جەنگی دژ بە داعشی ڕاگەیاند، چەند هەڵەیەکی کوشندەی کرد. ئەم دوو ڕووداوە  دوو هۆکاری سەرەکی بوون کە هەرگیز نە لە بەرژەوەندی ڕۆژاوا و نە لە بەرژەوەندی باکوری کوردستان نەبوون. من لە وتارێکمدا کە ماوەیەك لەمەوبەر نوسیومە پەنجەم بۆ هەڵەکانی پەیەدە ڕاکێشاوە کە ڕۆڵی خۆیان هەبووە لە لاوازبونی ڕۆژاواو ملنانی  بەرەو شکست. بۆ تەماشاکردنی ئەو وتارە  تکایە کرتە لەسەر  ئەم لینکەی خوارەوە بکە:

http://zaherbaher.com/2018/04/17/عەفرین-و-سیاسەتەکانی-پەیەدە

جەنگی ئیدلیب زوو بێت یا درەنگ ڕوودەدات و جەنگێکی کاربڕ دەبێت بۆ دوو زلهێزەکە و هاوپەیمانەکانیان لە ناوچەکەدا هەروەها بۆ ڕۆژاواش.  لە ئێستادا ئەمەریکا دژ بەم جەنگەیە چونکە دەبێتە هۆی خولقاندنی ” کارەساتی مرۆیانە” .  کۆشکی سپی لە ڕۆژی 04/09 دا بەیانی کرد ئەگەر ئەسەد چەکی کیمیاوی بەکاربهێنێت ، ئەمەریکا و هاوپەیمانەکانی  ” لەسەرخۆ و لەجێی خۆیدا” وەڵامیان دەبێت.

پرسیارەکە ئەوەیە ئەی کاتێک کە تورکیا عەفرینی داگیرکرد و بە سەدەهای لە خەڵکانی بێ گوناهی  مەدەنی قەسابی کرد بۆ ” کارەساتی مرۆیانەی نەخولقاند”؟   لە ئیدلیب-دا ڕەنگە ئەمەریکا تەنها دەربەستی گروپە تیرۆریستەکان بێت زیاتر لە دانیشتوان و خەڵکە ئاساییەکەی ، چونکە دەیەوێت یارییە خوێناوییەکە کۆتایی نەیەت تاکو تەواوی پلان و ئامانجەکانی بچنێتەوە.

ڕۆژاوا: خۆبەڕێوەبەرییەکانی ، هێزەکانی سوریای دیمۆکرات  و پەیەدە لەم جەنگە و کۆتایی جەنگەکەشدا ناتوانرێت فەرامۆش بکرێن.  ناشتوانرێت ڕۆژاوا هەر ئاوا وەکو ئەوەی هەیە بەجێبهێڵرێت.  ڕۆژاوا لەبەردەم گریمانگەلێکی زۆردایە .  ئەگەر ئەسەد لەم جەنگەدا سەرکەوێت ، کە وەکو چاوەڕواندەکرێت، پێگەی کوردانی ڕۆژاوا لاوازتر دەبێت.  لەم بارودۆخەدا ئەسەد لە پێگەیەکی زۆر بەهێزدا دەبێت و ئەم سەرکەوتنە  بۆ ماوەیەك  زەمانەتی مانەوەی لە دەسەڵاتا، دەکات.  ئا لەم حاڵەدا دەتوانێت مەرج وبەندەکانی خۆی بەسەر پەیەدە و هێزەکانی سوریای دیمۆکراتا ، کە لە پێگەیەکی لاوازدا دەبن ، بسەپێنێت،  هەروەها گریمانی زۆری هاریکاریی هێزەکانی سوریای دیمۆکرات لەم شەڕەدا  هەیە ، ئەمەش لە کاتێکدایە کە پەیەدە لە تەك ڕژێمدا لە  دانوسان و وتووێژدایە.  هەر وەکو دەیبینین پەیەدە و هێزەکانی سوریای دیمۆکرات لە بارودۆخێکی یەکجار ئاڵۆزدا دەبن.  کاتێك کە ئەو هێزە لە هاوشانی سوپای ئەسەدەوە بەشداری ئەم شەرە دەکەن ، ئەمەش دژ بە بەرژەوندی ئەمەریکایە، بەڕوودانی ئەمەش لەوانەیە کە پەیەدە و هێزەکانی سوریای دیمۆکرات لەلایەن ئەمەریکاوە کەلا بخرێن و هاوکاتیش ڕەنگە لە ئایندەیەکی  نزیکدا ئەمە هۆکار و هاندەرێك بێت بۆ تورکیا تاکو هێڕش بکاتە سەر ڕۆژاوا ، یا لانی کەم چەند شارۆچکەیەك کە لەسەر سنورن و ئێستا لەژێر دەسەڵاتی هێزە کوردییەکاندان، داگیر بکات .

ئەگەر لەم جەنگەدا  ئەسەد نشوست بێنێت، دیسانەوە لە بەرژەوەندی ڕۆژاوا نابێت، چونکە تێشکانی ئەسەد یانی سەرکەوتنی تورکیا و بەهێزبوونی، بەمەش  تورکیا لە پێگەیەکی باشترا دەبێت بۆ هێڕشکردنە سەر ڕۆژاوا هەروەکو ئەوەی کە لە عەفرین کردی.

سەرنجامی جەنگی ئیدلیب هەرچۆن بێت، زۆر گرنگ دەبێت بۆ ڕۆژاوا و ئایندەی کەلە کاتێکدا ئەم  ئایندەیە گرێدراوە  بەو هێزانەی کە لە سەرەوە ناونوسم کردن.  ڕەنگە بارودۆخەکە بەو ڕادەیە ئاڵۆز بێت زۆر زەحمەت و گران بێت کە کوردانی ڕۆژاوا بتوانن پارێزگاری و بەرگریی لە پرنسپڵەکەیان کە دروستکرنی  ‘ کۆنفیدراڵیزمی دیمۆکراتیک ‘ ە بکەن.

ئەوەی کە ڕۆژاوای بە زیندوویەتی هێشتۆتەوە ، وەکو پێشتریش وتومە ، بەردەوامبوونی جەنگی داعش و مانەوەی خودی داعش و گروپە تیرۆریستەکانی دیکەیە  و هەرەوەها ئابڵوقەی ئابوریی و داراییە کە لە لایەن دەوڵەتانی ناوچەکەوە  بەسەریدا سەپێنراوە .  کاتێكیش  کە ئەمە دەلێم مانای ئەوە نییە کە ڕۆژاوا هەرەس دەهێنێت. بەڕای من کورد لە ڕۆژاوادا توانیوێتی خۆی بسەلێنێت و گەلێك لە پرسە سەرەکییەکانیان لابەلا کردۆتەوە، هەر لەبەر ئەمەش ناتوانرێت هەر بەو ئاسانییە لە لایەن هیچ کام لەو هێزانەوە  پەراوێز بخرێن.  من باوەڕم وایە لە کۆتاییدا ڕەنگە جۆرێك لە دانوساندن لە نێوانی ڕوسیا و ئەمەریکادا سەبارەت بە ڕؤژاوا و سوریا و ڕژێمەکەی، بکرێت .  ململانێی پرسی دەسەلات و پاوانەکردن لە نێوانی ئەو دووزلهێزە و هاوپەیمانەکانیانا لە گەیشتن بە ئامانجەکانیان، ئەسەد یاخود حکومەتی ئایندەی سوریا  ناچار دەکەن کە جۆرێك لە ئۆتۆنۆمی و هەندێك مافی کوڵتوریی و ڕؤشنبیریی بدەن بە کورد لەوێ.  ئەم مافانەش زۆر دوورن لە دروستکرنی ‘ کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیك’ کە ئامانجی سەرەکی ڕۆژاوا بوو.

*ئەم وتارە ناوەرۆکی وتارە ئنگلیزییەکەیە کە لە ڕۆژی 05/09 دا سەبارەت بە هەمان بابەت نوسیم.  ئەوە لێرەدا لینکە ئینگلیزییەکەی ئەم وتارە دادەنێم :

http://www.anarkismo.net/article/31124

Leave a Reply