چۆن بزوتنەوەکەمان بەرەو پێشەوە دەبەین؟

چۆن بزوتنەوەکەمان بەرەو پێشەوە دەبەین؟

                                                 زاهیر باهیر – لەندەن

                                                                     25/01/2017

جیهان تا ئێستاش  لەژێر باری ئەم قەیرانە ئابوورییەی  کە لە ساڵی 2008 دا دەستیپێکردوە, دەرنەچووە  و کارایی خۆی  نەك هەر لە ڕووی بواری ژیان و بژێوییەوە بەڵکو لە ڕوی کەمکردنەوە و تەسكکردنەوەی بازنەی ئازادییەکانیشمانا، داناوە.  هاوکاتیش جەنگە بینراوەکان و نەبینراوەکان لە زیادبووندایە و قوربانییەکانیشیان لە هەڵزنانایە.  لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا نەك هەر بزوتنەوەی چەپ و کۆمۆنیستی و  سۆشییالیستی و ئەنارکیستی نەچوونە پێشەوە، بەڵکو بە چەند هەنگاویش بەرەودواوە گەڕانەوە.

ئەم وتارەی من بەتەنها سەبارەت بە بزوتنەوەی ئەنارکیستییە.  بەڕای من لە دوای جەنگی ئەهلی ئیسپانیاوە 1936 بۆ 1939 بزوتنەوەی ئەنارکیستی لە هیچ شوێنێکی ئەم دونیایەدا نەبووە .  ئەوەی کە هەبووە و هەیە لەو پەڕی حاڵەتدا چەند رێکخستنێکی تۆکمەی ئەنارکیستی بووە و هەیە، لە شوێنێکی وەکو فەرەنسا و یۆنانیش لەوە زیاتر کە لە شێوەی چەند جموجوڵێکی چالاکانەدا بەرچاو کەوتووە، شتێکی دیکە نەبووە.

لەم وتارەدا دەمەوێت پەنجە بۆ چەند خاڵێکی گرنگ کە بەڕای من بوونەتە هۆی نەچوونە پێشەوەی بزوتنەوەی ئەنارکیستی  بەگشتی و بەتایبەتی لە بریتانیا، ڕاکێشم.  بۆ ئەمەش  بە ئاشکرا ڕەخنەی لێدەگرم و خاڵە لاوەزەکان دەخەمە بەردەمی خۆێنەر ، بەڕای  من هەتا چارەسەریی ئەم لایەنە لاوازییانەمان نەکەین ، قسەکردن لەسەر هەبوونی بزوتنەوەیەکی ئەنارکیستی ناچێتە خانەی کەتوارییەوە.  ئەو لایەنە لاوازانەش ئەمانەن:

• خۆ ڕێكنەخستن

ناتوانرێت نکوڵی لە ڕۆڵی ڕێکخستن بکەین ، دیارە من لێرەدا مەبەستم خۆ ڕێکخستنی  ئاسۆیانەیە.  ڕاستە لە مێژوودا و لە گەلێك شوێنی ئەم جیهانەدا ڕاپەڕینی جەماوەرییانەی گەورە بێ خۆڕێكخستنی پێشوەخت  ڕوویداوە بەڵام لە خراپترین حاڵەتدا  کپکراوەتەوە و لە باشترین حاڵەتیشدا نەك هەر گۆڕانکارییەکی وای نەکردووە بەڵکو بوەتە بەهیزکردنی سیستەمی مەوجود.  گەرچی یەکێك لە بناخەکانی ئەنارکیزم ئازادی تاکە و کار لەسەر ئەو لایەنەی مرۆڤ دەکات ، بەڵام هاوکاتیش ئەنارکیزم باوەڕێکی پتەوی هەیە بە چالاکی و  کار و ژیانی دەستەجەمعی و هەرەوەزییانە کە لەو چوارچێوەیشدا ئازادی تاك پارێزراوە و نابێتە ڕێگر لەبەردەم کاری دەستەجەمعیانە،  هەروەها خودی ئازادی تاکیش ناکرێتە قوربانی ژیان و کاری دەستەجەمعی.  بەڕای من پەیوەندی نێوانی ئازادی تاك و کار و چالاکی دەستەجەمعیانە پەیوەندییەکی دیالیکتی بەیەکەوە گرێدراون و یەك تەواوکەری ئەوی تریانەو بەهێزبوونی یاخود لاوازبوونی هەر لایەکیان هەمان کارایی بە باش و خراپ لەسەر لایەنەکەی دیکە دادەنەێت.

ژیان لەسای ئەم سیستەمە دڕندەیەدا پابەندێتی لە هەموو بوارەکانی ژیاندا بەسەر تاکدا سەپاندووە، گەر کەسێك بیەوێت خۆی لەو زنجیرە پابەندبوونە ڕزگاربکات کێشە و سەریەشەیەکی یەکجار زۆری بۆ پەیدا دەبێت تا ئەو ڕادەیەی  کە جەمسەرەکانی ژیانی لە یەکدی دەترازێنێ.

لە کاتێکدا کە ئەم سیستەمە لەسەر بناخەی زوڵم و چەوساندنەوە و نابەرانبەری و هەژاری و نادادوەری کۆمەلایەتی و جەنگ دروستبووە ، کارێکی یەکجار زۆریشی لەسەر پابەندبوونی تاك و کۆمەڵ و بە یاساو ڕێساکانییەوە کردووە.  هەر ئەمەشە کە بەڵگەی ئەوەمان دەداتە دەست کە هەرگیز ئەم سیستەمە بە بێ خۆڕێکخستنی خەڵکی ، بە بێ ئامانج ، بەبێ هەبوون و دانانی پلانی نزیك و دوور ، مەحاڵە ئەو گۆڕانکارییەی کە دەمانەوێت ، ڕووبدات.   بۆیە گرنگە کە تاکە ئەنارکیستەکان خۆیان لە گروپ و ڕێکخستنێك لەو شێوەیەی کە بۆیان دەگونجێت و خۆیان بە باشی دەزانن ، ڕێکبخەن، تاکو ئەم کەلێنە گەورەیە لە بزوتنەوەکەمانا ، پڕ ببێتەوە.

• نەبوونی تۆڕێکی کۆمەڵایەتی کارا:

خۆڕێکخستن بە تەنها و قورسایی خستنە سەر تاکە کێشەیەك و دوورە پەرێزی لە گروپ و ڕیکخستنەکانی دیکە و چالاکییەکانیان ، گەرچی لەدوا قۆناخیا ڕەنگە بتوانێت ئەو کێشەیەی کەلە پێناویدا گروپی بۆ دروستکراوە ، بهینێتە دی، بەڵام هەرگیز ناتوانێت نەك هەر سیستەم بگؤڕێت بەڵکو ناشتوانێت گۆڕنکاریی جەوهەریش لە  کۆمەڵ و ژیانی کۆمەڵایەتیشا بکات.  گەر بمانەوێت  چالاکییەکانمان کاریگەرانە بێت و لەزووترین وەختا کێشە  هەنووکەیەکان لابەلا  بکەینەوە و گۆڕانکاری گەوەرە لە ژیانی نێو کۆمەڵدا دروست ببێت، دەبێت چالاکییەکانمان یەکخەین ، دەبێت چاو لە ناکۆکی لاوەکیانەی کە لە نێوانمانا هەیە بپۆشین نەهێڵین ببنە ڕێگر لە سەرەڕێی خەباتمانا.  بۆ ئەمەش پێویستمان بە تۆڕێکی کۆمەڵایەتی کارا هەیە کە هەموو گروپەکان لەوێدا یەکبگرنەوە و یەکسانانە و سەربەخۆیانەو ڕەوایانە دەنگ و ڕەنگ و کێشی خۆیانیان هەبێت، دیارە لێرەدا مەبەستم دروستکردنی سێنتەر نییە ،  هەر لێرەوەیە کە هاریکاری ڕاستەقینە و کۆمەکی  بەردەوام بۆ هەر کێشەیەک و لەتەك هەر گروپێك لەهەر شوێنێکی ئەو سنورەی  کە پێی دەڵێن وڵات، بەڕێبکرێت، بەکاردەبێت.

بێگومان من بە ئاگام لەوەی کە ئەمڕؤ لە بریتانیا و  فەرەنسە و هەندێك شوێنی دیکە فیدراسوێنی ئەنارکیستەکان هەیە و هەر یەکەشیان چەند گروپێك و چەند ڕێکخستنێکیان لەخۆ گرتووە، بەڵام بەهۆی چەند هۆکارێکەوە ئەو فیدراسوێنانە وەکو پێوسیت لەگەڵ ڕووداوە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوریی و پێویستییەکانی بزوتنەوەی ئەنارکیستی و هەروەها لە بەرانبەر میدیای بەهێزی سیستەمەکەدا ، ناڕون بۆیە پێویستمان بە کاراکردنی و دانانی تۆڕێکی کۆمەڵایەتی ئینتەرنێتی بەهێز و هەژمووندار هەیە.  گومان لەوەدا نییە کە ئەمە دروست نابێت گەر بناخەیەکی پتەوی نەبێت ئەو بناخە پتەوەش ئەو خۆڕێکخستنەیە کە لە سەرەوە باسم کردن .

• مارکس و مارکسیزم:

بەشێکی زۆرمان لە پاشخانێکی مارکسیانەوە هاتوین ، لەسەردەمێك لەسەردەمەکانی ژیانمانا چالاکانە لە ڕێکخراوێکی مارکس یا هەتا لینینی-شدا کارمان کردوە.  کارکردنمان لەو بورەدا لایەنی باش و خراپیشی هەیە .  لایەنە باشەکەی ئەوەیە کە بەو قۆناخانەدا تێپەڕیون زانیارییەکی زۆرمان لەسەر تیورەکەی مارکس لە هەموو بوارەکانیا هەیە و هەموو لایەنەکانیمان تاقییکردۆتەوە و گەیشتوینەتە دەرەنجامێك کە دەرکمان بەوە کردەوە کە تیورەکەی مارکس چی تر  بەدەردی ئەمڕۆمان ناخوات .  من خۆم کە یەکێكم لەو کەسانە کە نەك هەر پاشخانێکی مارکسیانەم هەیە بەڵکو لە ماویی-شەوە دەستمپێکردووە، سەراپای تەمەنی گەنجێتیم لە وێدا سەرفکردووە و هەمو ئەو قۆناخانەم تێپەڕاندووە.   بە گوێرەی بۆچون و زانیاری ئێستام ، تیورەکەی مارکس ، گەوەرەترین زیانی لە بزوتنەوەی سۆشیالیستی داوە .

لایەنە خراپەکەشی ئەوەیە کە گەلێك لە هاوڕێ ئەنارکیستەکان گەرچی لایەنی سیاسی تیورەکەی مارکس-یان ڕەتکردۆتەوە ، بەڵام تا ئێستاش لایەنە ئابوورییەکەی هەر بە ڕاستدەزانن و نەیانتوانیوە خۆیان لەو دووفاقییە ڕزگار بکەن .  ڕاستە مارکس شیکردنەوەیەکی ورد و هەمەلایەنەی بۆ ئابوری سەرمایەداری کردووە و سەرچاوەی زیادەبەرهەم و زیادەبەها و پێشبینی پێشکەوتنی تەکنەلۆجیاو کۆمپانیای فرەڕەگەزیی و مەوجدانەوەی سەرمایە و بەهێزبوونی چینی کرێکاران لەڕوی ژمارەوە و زۆرێکی دیکە لەمانە کردووە بەڵام متمانەکردنە سەر پێشکەوتنی تەکنەلۆجیا و زیاتربوونی کرێکاران و ناوەندگەرایی  و پێشبنی ڕوودانی شؤڕش لە وڵاتانی پێشکەوتوی ئابوری و تەکنەلۆجیاوە ، نەك هەر هەڵە بوون بەڵکو شکستێکی گەورەشی بۆ بزوتنەوەکە هێنا.  من لە وتارێکمدا ئەو لایەنانەم باسکردووە، نامەوێت جارێکی دیکە لێرەدا دووبارەیان  بکەمەوە.

http://zaherbaher.com/2016/09/22/%da%86%d9%87%e2%80%8c%d9%be-%d9%88-%da%a9%db%86%d9%85%db%86%d9%86%db%8c%d8%b3%d8%aa-%d8%a6%d9%87%e2%80%8c%d9%88%d9%87%e2%80%8c%d9%86%d8%af%d9%87%e2%80%8c%db%8c-%da%95%d8%a7%d8%b3%d8%aa%da%95%d9%87/

بەڵام ئەوەی کە گرنگە لێردا کردنی پرسیارێکە .  ئەویش ئەوەیە کە لە ئێستادا وڵاتانی ئەوروپی و ئەمەریکا و وڵاتانی دیکەی پێشکەوتوو لەڕووی ئابورییەوە هەموو خەسڵەت و زەمیینەکانی کە مارکس باسی لێوەکردون بۆ ڕوودانی شؤڕش هەیە و کەچی شؤڕشیش ڕوینەدا، باشە هۆکاری ڕوونەدانەکەی چییە  ؟ چەندی دیکە دەبێت چاوەڕوان بکەین لە کاتێکدا هەرگیز کرێکاران و تەکنەلۆجیا ئەوەندەدی ئێستا ڕؤڵیان نەبووە؟

لایەنی خراپی تیوەرەکەی مارکس دانانی کاراییەکە کە شؤڕش هەرگیز لە وڵاتانی بەدەر لەم وڵاتانادا نابێت، هەر ئەمەش پاساوی بەش بەشکردنی کۆمەڵی بەشەرییەت بە 5 قۆناخ بۆ  ڕوودانی شۆڕش، دراوە.  دیسسانەوە بۆ گەشەکردنی سیستەمی سەرمایەداری و تۆکمەبوون و بەهێزبوونی چینی کرێکاران پاساوی هاوکاری بورجوازی بە دوورخستنەوەی کۆمەڵی سۆشیالیستی، بە ئاشکرا بۆ زۆرینەیەك لە تێکۆشەران هێناوە.

ئەوەندەی من لە ئەنارکیزم تێگەیشتبێتم هەرگیز مارکسیەت و ئەنارکیستییەت نەك هەر بە یەك ناگەنەوە بەڵکو لە دوو  بەرەی زۆر دژ بەیەکیشدا خۆیان دەبیننەوە.  هەر لەبەر ئەمەش زەروورە کە ئێمەی ئەنارکیست خۆمان لە ماکی ماکسیزم پاکبکەینەوە تاکو بە مێشکێکی کراوە و بەدەر لە ڕوانگەی ئایدۆلۆجیانە ئاوڕێکی کەتواریانە و چالاکانە لە بزوتنەوەی خەڵکی لە وڵاتانی ناپیشەسازی یاخود  کەمتر پێشکەوتوی پیشەسازی ، بدەینەوە و متمانە بەوە بکەین کە ئەگەری ڕوودانی  شؤڕش لەوێ زیاتر بێت تاکو ئەم وڵاتانە .

http://zaherbaher.com/2016/11/30/%d8%a8%db%86%da%86%db%8c-%d8%a6%d9%87%e2%80%8c%da%af%d9%87%e2%80%8c%d8%b1%db%8c-%d8%b4%db%86%da%95%d8%b4-%d9%84%d9%87%e2%80%8c-%d9%88%da%b5%d8%a7%d8%aa%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%a6%d8%a7%d8%a8%d9%88%d9%88/

• تاکگەرایی و دەقگرتن بە جۆرێک لە ژیانەوە :

تاکگەرایی شەپۆلێکی دیکەی ئەنارکیستیانەیە و لایەنێکی لاوازیی دیکەیەتی.  هەر لە چەرخی نۆزەدەیەم وەکو تەیارێکی فکری و عەمەلی ڕەگ و ڕیشەی خۆی لە نێو گەلێك لە ئەنارکیستەکاندا داکوتاوە .  هزری تاکگەرایی بە هۆی پەیگیریی لە ئۆتۆنۆمی خودی کەس  سودی  لە لایەنی بایاخدان بە تاك لە ئەنارکیزمدا، بینیوە.  هەر لەو سەردەمەوە ئازادی تەواوی تاك و ئۆتۆنۆمی کەسێتی ، بە لایەنە نەرێیەکەیدا کاری لەسەر کراوە تا ئەو ڕادەیەی کە تاکی ئەنارکیست بە دوور بگرێت لە هەموو چالاکییەکی دەستەجەمعی و هەرەوەزیانە ، ئەمەش بە پاساوی پێشێلکردنی مافەکانی تاك و تەسكکردنەوەی بۆچوون و دەستپێشخەرییەکانی تاك .  ئەم کێشەیە ڕاستەوخۆ یاخود ناڕاستەوخۆ  دژایەتی هەموو جۆرێك لە پابەندبوونی تاك  بە خۆڕێکخستنیان و ئەنجامدانی چالاکییەکانیان، دەکات .  تاكگەرایی تا ڕادەیەکی زۆر خزمەتی بە سیستەمی مەوجود و مانەوەی کردوە تاکو خزمەت بە بزوتنەوەی ئەنارکیستی و خودی ئەنارکیزم خۆی.

تاکگەرایی لەتەك ئامانجە گەورەکەی کە دروستکردنی کۆمونەکانە و ژیانی کۆمونانەیە ناکۆکە.  کۆموونەکان بەرئەنجامی کار و چالاکی دەستەجەمعین، بێ خۆگرێدانەوە بەو خەباتەوە ، کۆمونەکان مەحاڵە بێنەدی .  لەلایەکی دیکەشەوە کۆمونەکان لەسەر بناخەی هاوکاری و هاریکاری و پەیوەندی گەرمی موتەبادلانە لەگەڵ کۆمونەکانی دیکە و سەراپای ژیانی کۆمەڵایەتیدا دەمێننەوە.  لە حاڵەتی ئاوادا، بە پەیڕەوکردنی بیرۆکەی تاکگەرایی یا کۆمونەکان نایەنە دی یاخود وجودیان و ئۆتۆنۆمیبوونی هەر یەك لەو کۆمونانە لەچوارچێوەی هاوکاری و ئەرك و پەیوەندی و پەیوەستی کۆمونانەی نێوانیاندا دەبینرێت، نەك کۆمونێکی تەنهای سەربەخۆ و پەرواێزخراوی نێو کۆمەڵ.

تاکگەرایی کە باوەڕی بە تێکۆشانی چینی کرێکاران هەیە ، بەڵام لە بەرانبەر بەشداریکردن لە  ڕێکخستن و خەباتیانا ، بەم هەڵوێستەویەوە نەیار دەبێت پێی.  ئەنارکیزم و هزری ئەنارکیسیتیانە کە کار لەسەر  خۆشەویستی و بە تەنگەوەهاتن و هاوبەشیکرنی ئەوەی کە هەیە بە ژیانیشەوە، دەکات،  هەڵوێستی تاکگەرایی کە تەریکی و بەردەوامبونە بەو جۆرە ژیانەی کە دەقی پێوەگرتوە و چالاکی تاکە کەسییان ، ڕەتدەکاتەوە.

دوو چەرخ لەمەوبەر گەر تاکگەرایی بانگەشەی ئۆتۆنۆمی کەسێتی کردبێت   -کە ئۆتۆنۆمی زۆر جیاوازە لە تێزی ئازادیی-  ڕەنگە تا ڕادەیەکی کەم سسیستەم و کۆمەڵی ئەو سەردەمە رێگای پێدابێت کە بتوانێت ئارەزووەکانی خۆی بەجێ بگەیەنێت، هەژموونی سیستەم ئەوەندە لەسەری بار نەبووبێت، بەڵام لەم سەردەمەدا  سیستەمەکە بە حوکمی شؤڕبوونەوەی بۆ هەموو کەلێن و کەلەبەرەکانی ژیانی هەر یەکەمان ، هیچ بۆشاییەکی نەهێلاوەتەوە تاکو تاک بتوانێت لە نێویدا ئۆتۆنۆمی کەسێتی بەکاربەرێت.  لەمڕۆدا تاک بە دەیەها  داوەوە بە سییستەمەکەوە گرێدراوەتەوە ، واتە لە دەیەها لاوە  ئازادیی لێزەوتکراوە.

لەمڕۆدا کە پرسی ئیکۆلۆجی بووەتە بەشێکی گرنگی بزوتنەوەی جەماوەری و شؤڕشەکەی، هەڵوێستی تاکگەرایی دەبێت جیبێت؟ یاخود ڕؤڵی تاکگەرایی و چالاکی تاکە کەسیانە چۆن دەتوانێت گوژمێك بەو پرسە سەرەکیە، بدات و تاچەندێك دەتوانێت کاریگەرانە بەشداری لە حەلی ئەو کێشەیەدا بکات؟ بە باوەڕی من هزر و  هەڵوێستی تاکگەرایی بەگوێرەی پابەندبوونی بەو هزرەوە ، زۆر مەحاڵە کە بتوانێت ڕؤڵێکی لەبەرچاو بۆ لابەلاکردنەوەی ئەو کێشەیە ، ببینێت.

هەر یەك لە باکۆنین و کرۆپتیکین باسیان لە ئۆتۆنۆمی و ئازادیی  تەواوی تاك کردوە ، بەڵام هەردوکیان پەیگیرییان لەسەر ئەوە کردوە کە ئۆتۆنۆمی تاک لەتەك ئۆتۆنۆمی کۆمەڵایەتی ،  دژ بەیەك نین و لە هاوشانی یەکدییەوە دەڕۆن . کرۆپتکین دژ بە مەیلی تاکگەرایی و هەڵوێستی ماکس شتیرنە، بووە، هەتا ئەو جۆرە مەیلەی بە ” دەستەبژێری” داناوە.  هەرچیش باکۆنین بووە بایاخی زیاتری بە کاری کۆمەڵی و یاخود ئەنارکیستی کۆمەڵایەتی  داوە تاکو تاکگەرایی هەتا لەبڕگەیەکی نوسینێکیدا ، ئاوای وتووە ” .. هەتا، خراپترین تاک  لە کۆمەڵی هەنووکەیمانا ناتوانرێت بوونی هەبێت و گەشە بکات بە بێ هەبوونی ئەمباری  هەوڵە کۆمەڵایەتییە نەژمێرراوەکانی  نەوەکان.  بەم شێوەیە تاك و ئازادیی و لۆژك و ئاوەز ، هەموویان بەرهەمی کۆمەڵن، نەك پێچەوانەکەی:  کۆمەڵ دەرەنجامی یەکگرتنی تاکەکان نییە، هەروەها ئەوەندەی کە تاك زیاتر و باڵاتر گەشەی تەواو دەکات ، ئازادییەکەی گەورەترە … ئەوەندەی زیاتریش بەرهەمی کۆمەڵەکەیە، زیاتر لە کۆمەڵەکە وەردەگرێت زیاتریش قەرزاری دەبێت”  Political Philosophy of Bakunin. P 158

تاکگەرایی جۆرێکە لە جۆرەکانی ئەنارکستییەت و دژە دەسەڵاتە بەڵام  گۆشەگیربوونی و بایاخدانی بە ئارەزووەکانی خودی تاك لەسەر حسابی کار و چالاکی هەرەوەزیانە و خۆڕێكخستنی کۆمەڵیانە و سیاسیانە، ئەمیش بە ڕؤڵی خۆی وەکو هەندێك لەو  جۆرانەی  دیکەی ئەنارکستییەت ، بزوتنەوەی ئەنارکیستی دواخستووە.

بەڕای من لایەنێکی دیکەی تاکگەرایی ڕۆیشتنێتی لەگەڵ شەپۆلی کوڵتوری سەردەم.   شۆڕش بە بێ شۆڕش دژ بە کوڵتوری باوی هەنووکەیی هەرگیز سەرکەوتو نابێت. ئەوەی ئەرکی سەرشانی ئەنارکیستەکانە ڕەتکردنەوەی کوڵتوری سەردەمە، کە بەتەواوی کۆمەڵی ئەوروپی و ئەمەریکی وڵاتانی پیشەسازیی زۆر گەشەکردوی گرتۆتەوە.  ئەم کوڵتورەش  لە هەموو ڕوویەکەوە  لە خزمەتی  بەرژەوەندی سەرمایە و سەرمایەداریدایە  تا ئەو ڕادەیەی کە هەر کەسێك و هەر گروپێکی ئەنارکیستی خۆی لەم کوڵتورە ڕزگار نەکات و  دژایەتی نەکات ، ناتوانێت یەك هەنگاو  بچێتە پێشەوە.

ئەوەندەی من بزانم تاکگەرایی و کوڵتوری تاكگەرایی وێرای بانگەشەی دژە دەسەڵاتی و دژە سیستەمی، لەگەڵ ڕەوتی دەسەڵاتدارێتی و کوڵتوری سەردەمدا ، بەباشی  دەڕۆن.  ئەوەی کە سیستەم لە هەموومانی دەوێت لەژێر هەر ناو و پاساوێکدا بێت گۆشەگیری و تەنهایی و تێکەڵاونەبوون و دەقگرتن  بە جۆری ئەو ژیانەی کە هەڵیدەبژێرین یا بۆمان هەڵبژێرراوە   و چالاکی تاکەکەسییە.  ڕەنگە تاکگەرایی و هەڵگرانی بیرۆکەی تاکگەرایی برەو بە دیوێکی کاڵای کاپیتاڵیستی نەدەن بەڵام ئەوە ئاشکرایە کە برەو بە دیوەکەی تری ئەو کاڵایە دەدەن کە کوڵتورەکەیەتی ، چونکە بوون و بەردەوامبوونی ئەو کوڵتورە بناخەی ساخکردنەوەی کاڵاکانێتی.  بێ بەڕێکردنی ئەو کوڵتورە کە پەراوێزخستنی  خەڵکە و بێتاقەتی و هەست بە غوربەتکردن و بایاخدان  بە خودی خۆت و خۆت یەکەمیت و خەڵکانی دیکە دووهەمن و  هۆبی بازاڕیکردن و خۆنەگرتن لەبەردەم هەژموونی ڕێکلامەی کاڵاکان بە هەموو جۆرەکانییەوە و بڕواهێنان بە میدیای فەرمی و کارکردنی لەسەر کەلێن خستنە نێوانی هاووڵاتیان و لە هەر بوارێکدا کە سیستەمەکە سوودمەند بێت .

Superiority  باڵادەستی:

باڵادەستی لایەنێکی دیکەی نەرێیانەیە لە نێوانی ئەنارکیستەکانا.  ئەم لایەنە هەستی پێناکرێت تا ئەو کاتەی تێکەڵ بە هەندێك لە هاوڕێ ئەنارکیستە ئەوروپییەکان نەبیت .  ڕەنگە ئەمە بەشێک بێت لە کوڵتوری چینی باڵادەست کە لە پرسی کۆڵٶنایزکردنی نەتەوەکانی دیکەوە ، مابێتەوە.  لای بەشێك لە تاکە ئەنارکیستەکان  لە مامەڵەکردن لەتەك کوڵتوری نا ئەوروپیانەدا، کە تێنەگەیشتن  لە کوڵتورەکانی دیکە، دروستدەکات، دەبێتە هۆی بەیەکادانی کوڵتور و ئەو کاتەش ڕەنگە ببێتە هۆکاری دوورکەوتنەوەی تاکەکان لە یەکدی.

ڕەنگە بەشێکی ئەو کێشەیەش بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە خەڵکانی وەکو ئێمە لە وڵاتانێکەوە ، ناوچەیەکەوە هاتوین کە چەقی شەڕەکانی نەتەوەیی و دینی و مەزهەبی و خێڵەکیی ، لەپاڵ کوشتنی ژنانیشدایە، یاخود لانیکەم سوکایەتی پێکردن و بە چاوی مرۆڤ تەماشانەکردنیان، بێت.  ئەم تێڕوانینەی ئەوان لە ئێمە،  رەنگە ڕٶڵی هەبێت لە بەکاربردنی ڕواڵەتی باڵادەستی و پەیوەندی نێوانی ئێمەو ئەوان.  ئەوانەی کە ئەو مەیلەیان تیادا زاڵە ڕەنگە ئێمە وەکو تاکێکی ئاسایی ئەو کۆمەڵە ببینین کە لێوەی هاتوین ، نەك وەکو هەڵگری هزری ئەنارکستییەت.  ئەوان ئەو پاشخانە سیاسییەی کە ئێمە لێوەی هاتوین  نابیینن کە زیاتر پاشخانێکی مارکسی و مارکسی-لینینی بووە کە ئەو پاشخانەش ڕا و دیدی سەبارەت بە ئافرەت جیاواز بوەو تەجاوازی سنوری کوڵتوری سەردەم و باوی کردووە.

من واهەست دەکەم دوورەپەرێزی،  تێکەڵ نەبوون ، نەبەزاندنی سنوری پەیوەندی هاوڕێیانە بۆ پەیوەندی برادەرایەتی نزیك ، حوکمدان بەسەرمانا بێ ئەوەی کە شتێکی هەتا کەمیش بزانن لەسەر ڕابوردوو و کوڵتورمان و بە هەند وەرنەگرتنی ناڕەزایی و خۆپیشاندان و هەتا بزوتنەوەکانیش کە لە وڵاتانێك وەکو ئەوانەی کە ئێمەمانان لێوەی هاتوین ، دەگەڕێتەوە بۆ ئەو مەیل  و ئەو کەڵتورەی کە ئەم هاوڕێیانە دەقیان پێوەگرتوە.  لای ئەوان جێی گومانە کە ئەوەی لای ئێمە ڕوودەدات شتێکی باش بێت، یاخود بۆ ئەوان مەحاڵە بڕوا  بهێنن کە کەسانێك لە ئێمە  ڕەنگە لە ئاستی ئەواندا بین، یاخود بزوتنەوەکانی کە لای ئێمە ڕوودەدەن ، سەنگ و بەهای ئەوانەی ئەوانی هەبن . تازەترین نمونە لەم بارەیەوە بزوتنەوەی ڕؤژاوا و باکورە ( کوردستانی توکیا) کە لە ڕاستیدا هەنگاوی گەورەیان ناوە،بەڵام هەڵوێستی ئەنارکیستەکان زۆر لاوەکیانە بوو لێیان.

ئەمەش بە تەنها دیدی من نییە لەسەر هاوڕێیانی ئەوروپیمان، بەڵکو کاتێك کە لەگەڵ هاوڕێیانی ئەنارکیست لە نەتەوە و وڵاتە جیاکان کەوتومەتە قسە، ئەوانیش هەمان معاناتیان هەبووە .  من بەش بەحاڵی خۆم کە لە ماوەی ئەم ٣ ساڵەی دواییەدا کە پێوەندییەکی یەکجار زۆم پەیداکرد  لەگەڵ هاوڕێیانی وڵاتە ئەوروپییەکان و وڵاتانی سکەندناڤیا و دەرەوەی ئەوانیش ئەمە جگە لە هاوڕێیان ئەم وڵاتەش ( بریتانیا)، ئەو دیاردەیە بە باشی دەبینم و چەندێك هەوڵی چونە پێشەوەی پەیوەندی برادەرانە لەگەڵیان  بدەیت هەرگیز ناچێتە پێشەوە، بگرە زۆر جار بەرەو دواوە دەڕوات ، ئیدی بە هەر هۆکارێك بێت.   ئای ئەم هەڵوێستە چەندێك جێگای نائومێدییە،  کە گەیاندمییە ئەو قەناعەتەی ، کە دەتوانیت هاوڕێ پەیدا بکەیت بەڵام کارێکی یەکجار ستەمە کە پەیوەندی هاويێیانە بترازێت بۆ برادەرایەتی  بە مانای تەواوی  برادەر، بە تاییبەت کە بەدربێت لە بزنسی مەشروب و جگەرە کێشان و  فوتبۆڵ.

 کاتێک کە کەسی ئەنارکیست  دژە دەسەڵات و دژە سەروەریی چیانیەتی و تاکایەتیە ، هاوکات دەبێت دژی مەیلی باڵادەستی خۆبەزلزانی و خۆبەڕاستزان وبەکەمگرتنی کەسانی دیکە و  مەیلی خۆپەرستیش بیت کە بەشێکە لە باڵادەستی دەسەڵات و چین و کوڵتور.

ئەم هەڵوێستە نەرێیانە نەك هەر برەودانە بە کوڵتوری باوی سەردەم و لێترازانی پەیوەندی نێوانی تاکەکان و دوورخستنەوە لەیەکدی بەڵکو تەواوکەری خاڵە لاوازەکانی سەرەوەشە کە پەنجەم بۆ ڕاکێشاون .

 ئەگەر بناخەی هزری ئەنارکیستیانە خۆڕێکخستن و بەتە‌نگهاتنەوە و خۆشەویستی و  ئاگالەیەکدی بوون و هاوبەشیکردنی هاریکاریی و کێشە و ئەزموونەکان و لەیەکدی فێربوونەوە ، بێت ، ئەوە بێ هیچ تێڕامانێك ، باڵادەستی لە هەر سەرچاوەیەکەوە سەربگرێت ، خزمەت بە ئەناکیزم ناکات ، بەڵکو بە دووژمنەکەی، کە سیستەمەکەیە.