کۆمپانیاکانی سووتەمەنی بەردینی ملیۆنان دۆلاریان بۆ یاسادانەرانی ئەمریکا خەرج کردووە کە سپۆنسەری پڕۆژە یاسای دژە ناڕەزایەتیان کردووە
26/10/2023
بەپێی ڕاپۆرتی گرینپیس لە ئەمریکا، نزیکەی 60%ی کار و چالاکییەکانی نەوتی و گازییەکان لە ناڕەزایەتی پارێزراون بەهۆی ئەو پارەیەی کە بۆ لۆبیکردن خەرجکراون.
کۆمپانیاکانی سووتەمەنی بەردینی ملیۆنان دۆلاریان خەرج کردووە بۆ لۆبیکردن و بەخشینی هەڵمەتی هەڵبژاردن بۆ یاسادانەرانی ویلایەت کە سپۆنسەری یاساکانی دژە ناڕەزایەتیان کردووە – کە ئێستا نزیکەی 60%ی کار و چالاکییەکانی گاز و نەوتی ئەمریکا لە ناڕەزایەتی و نافەرمانی مەدەنی دەپارێزن، بەپێی ڕاپۆرتێکی نوێی گرینپیس، Greenpeace ، ئەمریکا هەژدە ویلایەت لەوانەش مۆنتانا، ئۆهایۆ، جۆرجیا، لویزیانا، ویرجینیای ڕۆژئاوا و داکۆتا یاسای بەرفراوانیان بۆ دژە ناڕەزایەتی دەرکردووە کە سزاکانی سەرپێچیکردن لە نزیک ژێرخانی بەناو گرنگ وبەرز و وەبەرهێنان و خۆشگوزەرانی دەکەنەوە. ئەمەش مەترسیدارتری دەکات بۆ کۆمۆنێتییەکان بۆ دژایەتیکردنی بۆری و پڕۆژەکانی تری سووتەمەنی بەردینی کە هەڕەشە لە زەوی و ئاو و کەشوهەوای جیهانی دەکەن.
بەپێی ڕاپۆرتەکە، لە 10 کۆمپانیای سەرەکی کە لە ساڵی 2017ەوە زۆرترین لۆبییان بۆ پڕۆژە یاسای دژە ناڕەزایەتیەکان کردووە، 9 کۆمپانیای سووتەمەنی بەردینین، لەوانە کۆمپانیا ئەمریکییەکانی ئێکسۆن مۆبیل، کۆچ ئیندستریز و ماراسۆن پترۆلیۆم، هەروەها کۆمپانیاکانی کەنەدی ئێنبریج و تی سی ئینێرجی (ترانس کەنەدا) . جگە لەوەش، 25 کۆمپانیای سووتەمەنیبەردینی و وزە لەم ماوەیەدا زیاتر لە 5 ملیۆن دۆلاریان بەخشیوە بە سپۆنسەرانی پڕۆژە یاسای دژە ناڕەزایەتییەکانی دەوڵەت، بەپێی زانیارییەکانی بەدواداچوونی دارایی سیاسی.
“ئێمە دەبینین پەرەسەندنی تاکتیکەکان بۆ تاوانبارکردن، چەوساندنەوە و سکاڵاکردن لەسەر ئەوانەی کاردەکەن بۆ کردەوەی کەشوهەوا، مافەکانی ڕەسەن و دادپەروەری ژینگەیی… [وەک] کۆمپانیاکانی نەوت و گاز ڕێگەی نوێ دەدۆزنەوە بۆ دواخستنی گواستنەوە بۆ وزەی پاک و پاراستنی قازانجی خۆیان، ” ئیبۆنی تویلی مارتن، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمپانیای گرینپیس ئەمریکا وتی. چالاکوانانی هێڵی پێشەوە نابێت ڕووبەڕووی مەترسی یاسایی توندڕەو و گۆڕینی ژیان ببنەوە بەهۆی دانانی جەستەیان بەکردەوە بۆ ئەوەی هەسارەکەمان ببێتە شوێنی نیشتەجێبوون. لە ساڵی 2017ەوە زیاتر لە 250 پڕۆژە یاسای دژە ناڕەزایەتی لە 45 ویلایەتدا پێشکەشکراون لەنێویاندا یاسای نەهێشتنی بەرپرسیارێتی شۆفێر لە لێدانی خۆپیشاندەران و
دروستکردنی تاوانی گەورە بۆ خۆپیشاندانەکان کە وەک ئاژاوە لێکدەدرێتەوە، بەپێی سەنتەری نێودەوڵەتی یاسای قازانج نەویست (ICNL) .
یاسادانەران ئیدیعایان کردووە کە ئەو پڕۆژە یاسایانە پێویستن بۆ ڕێگریکردن لە توندوتیژی،سەرەڕای ئەوەی یاساکانی قەدەغەکردنی کردەوەی توندوتیژی و زیانگەیاندن بە موڵک و ماڵی پێشتر هەن لەکاتێکدا زۆرینەی ڕەهای ناڕەزایەتییەکان لە ئەمریکا ناتوندوتیژن. لە ویلایەتی مینیسوتا، جێبەجێکردنی یاسا – کە لەگەڵ دەزگاکانی دی3 وەرگرتووە – زیاتر لە هەزار دەستگیرکردن لە نێوان کانوونی دووەمی 2020 و ئەیلوولی 2021 دا ئەنجامدرا لەکاتێکدا خۆپیشاندەرانی ناتوندوتیژ هەوڵیاندا ڕێڕەوگۆڕین و فراوانکردنی. بۆری نەوتی 1097 میلی تار ساندز لە ڕێگەی زەوی و ڕێڕەوی ئاوی ڕەسەنەوە. بەلایەنی کەمەوە 967 تۆمەتی تاوانکاری تۆمارکراون لەنێویاندا سێ کەس کە بەپێی یاسای نوێی پاراستنی ژێرخانی گرنگی ویلایەتەکە تۆمەتبارکراون.