جەنگەکان باشترین کۆتی پامانن و قوڵترین قەیرانیشن کە وزەمان لێدەبڕن
29/10/2024
هەڵگیرسانی شەڕ ، جەنگ کاریگەرترین ئامرازە بۆ وزە لێبڕینمان ، بۆ برسیکردنمان ، بۆ هەڵوەشانەوەی ژیانی کۆمەڵایەتییمان، بۆ دابڕین لە یەکدی ئەندامانی خێزانیمان ، بۆ بەکوشتدانی یەکدیمان، بۆ لەبیربردنەوەی پرسی چینایەتیمان ، بۆ گەڕانەوەمان بۆ سەردەمێك کە هەرگیز پێش جەنگ چاوەڕوان نەکراو بووە .
لە مێژوودا ڕویداوە وەکو چۆن لە هیندستان و لە ئیرلەندە کە دەوڵەتی سەرمایەداری بریتانی برسێتی وەکو چەکێکی کاریگەر بۆ سەرکوتکردن و پرزە لێبڕینی گەلانی هەردوو وڵات بەکارهێنا. بەڵام برسێتی ئەو کارایە دانانێت لەسەر وێرانکردنی میللەتەکە وەك کارایی جەنگ چونکە تەنها برسییان دەکات و برسیکردنەکەش زۆر چار دەبێتە هۆکاری یەکگرتن و هاوکاری و کۆمەکی یەکدی خودی خەڵکەکە خۆی.
بەڵام شەڕ بە ڕاستەو خۆ و ناڕاستە و خۆ ئەو مەبەستە و دەیەها مەبەستی دیکە دەداتە دەست ، جگە لەوانە کارگەی دروستکردنی چەک و تەقەمەنییەکان بە بەردەوامیی لە برەو دا دەبن. بە مانایەکی دیکە قازانج لە هەڵکساندا دەبێت .
هەر بەم نزیکانە شەڕی نێوانی ئۆکرانیا و روسیا بە هاوکاری ناتۆ، هەروەها ئیسرائیل لە غەزە و لوبنان و ئێران دووبارە بەهاوکاری ئەمەریکا و غەرب دوو نموونەی زیندوی ئەم دوو ساڵەن .
جەنگ وەبەرهێنانێکی ئێکجار گەورەیە بۆ ئەمریکا و کەنەدە و وڵاتانی ئەوروپادا ئەوەی مەبەستیانە لە سوودی ئابووری و بەردەوامیدان بە سیستەمەکە و پرزەلێبڕینی کرێکاران و سەراپای هەژاران و بەرزبوونەوەی نرخی هەموو کاڵاکان و بەدەستهێنانی نفوسی سیاسی و ڕانەوەسستانی کارگەکانی چەک و تەقەمەنی و فرۆشتنیان و وابەستەکردنی زیاتری وڵاتانی شەڕ پێفرۆشراو و سەراپای ئامانجەکانی دیکەیان بەدەستدەهێنن.
ئەمە جگە لە وردە شەڕەکانی دیکەی وەکو سۆدان و میانمار شوێنی دیکە کە بەردەوامن .
تێچووی ئابووری گەورەی شەڕەکەی نێوانی ئۆکرانیا و ڕوسیا لە زیادبووندایە. بانکی نێودەوڵەتی مەزەندە دەکات کە لە دوو ساڵی یەکەمدا 152 ملیار دۆلار (117 ملیار پاوەند) زیانی ڕاستەوخۆی ئۆکرانیای لێکەوتووەتەوە. نەتەوە یەکگرتووەکانیش پێشبینی دەکات بۆ بوژانەوە و ئاوەدانکردنەوەی ئۆکرانیا 486 ملیار دۆلار پێویست بێت.
واشنتۆن لە دوای دەستپێکردنی شەرەکەوە کە لە مانگی شوباتی 2022، دەستی پێکردووە 64 ملیار دۆلاری وەک هاوکاری سەربازی پێشکەش کردووە. لەوە دەکات بەشێک لەو قەرزە 50 ملیار دۆلارییە بۆ کڕینی ئەو چەکانە بەکاربهێنرێت کە لەلایەن ئەمریکاوە دروستکراوە. بریتانیاش سەرەڕای بڕێکی زۆری هاوکاری ئۆکرانیا حکومەتی نوێش بڕیاری داوە تا ساڵی 2030 ساڵانە 3 ملیار پاوەند هاوکای ئۆکرانیا بکات هەر لەم ڕۆژانەشدا بڕیاریێکی دیکەی دا کە بەریتانیا بڕی 2.26ملیار پاوەندی دیکە بە قەرز دەدات بە ئۆکرانیا بۆ چەک بۆ شەڕی ڕووسیا. هاوکاتیش بەریتانیا خەرجییەکانی بەرگری زیاد دەکات بۆ 2.5%ی داهاتی وڵات لە 2.32% لە ئێستادا.
ئەمە لە کاتێکدا کە خودی حکومەتی بریتانیا کە لە مانگی تەموزدا هاتنە سەرحوکم کردیان بە گاڵە کە گوایە 22 ملیار پاوەند لە بوجەی دەوڵەتدا نوقسانە بۆ ئەمەش هەندێك بڕیاریان داوە بۆ دابنیکردنەوەی ئەو بڕە پارەیە کە بەششی زۆری دەکەوێتە سەر کرێکاران و هەژاران. هەروەها ئەمەش لە چوارچێوەی بەرنامەی قەرزکردنی بەرفراوانتر بە بڕی 50 ملیار دۆلار (38.5 ملیار پاوەند) بدرێت بە ئۆکرانیا کە پێشبینی دەکرێت لە کۆتایی ئەم هەفتەیەدا لەلایەن ئەندامانی گروپی حەوتەوە پشتڕاست بکرێتەوە.