دەقی وەڵامەکانی ترامپ بۆ پرسیاری ڕۆژنامەوانان لەسەر ئۆکرانیا و سەرۆکەکەی
19/02/2025
پاش گفتوگۆی نێوانی وەفدی باڵای روسیا و ئەمریکا لەسەر پرسی ئاگربەستی نیوانی ئۆکرانیاو ڕوسیا و ئامادەکاری بۆ دانیشتنی لوتکەیی ترامپ و پوتین دوێنێ لە سعودییە ، ترامپ دلوێنێ شەو ڕووبەڕوی چەند پرسیارێك بووەوە سەبارەت بە گفتۆگۆکە و کاردانەوەی خودی زێلینسکی و سەرانی ئەوروپا لەسەر گفتوگۆکە و پەراوێزخستنی خۆیان .
لە گفتۆگۆکەی دوێنێدا گەر چی بەڕای ترامپ زۆر چووەتە پێشەوە تا ئەو ڕادەیەکی کە خۆی و پوتین لە کۆتایی ئەم مانگەدا دانیشتن دەکەن ، بەڵام روسییەکان داخوازی زیاتریان خستۆتە ڕوو لەوانە : دەبێت هەڵبژاردن لە ئۆکرانیا بکرێت و بە هیچ شێوەیەکیش هێزی ناتۆ قەبوڵ ناکەن کە لەسەر سنورەکەیان بێت بۆ پاراستنی ئاگربەستی . ڕوسییەکان ئەوەشیان وتووە کە هیچ جۆرە سازشێك لەم دوو پرسەدا ناکەن.
ترامپ لە قسەکانیدا لە فلۆریدا، فشارەکانی لەسەر زێلێنسکی زیادکرد بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردن – ئەمەش دەنگدانەوەی یەکێک لە داواکارییە سەرەکییەکانی مۆسکۆ بوو.
هەروەها پێشنیاری کرد کە پێش کۆتایی ئەم مانگە دەتوانێت چاوی بە ڤلادیمێر پوتین، سەرۆکی ڕووسیا ، بکەوێت ئەمە لە کاتێکدا هەڵوێستی خۆی بەرامبەر بە ڕووسیا دەگۆڕێت و لەم گۆڕانکارییەشدا سەرکردەکانی ئەوروپای تووشی شۆک کردووە.
زێلێنسکی پێشتر ڕەخنەی لە دانوستانەکانی ئەمەریکا و ڕووسیا گرتبوو کە کیێڤی بەدەر کردووە و ڕایگەیاندبوو کە هەوڵەکان بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕەکە دەبێت “دادپەروەرانە” بن و وڵاتانی ئەوروپاش بەشداربن، هاوکات گەشتەکەی خۆی بۆ سعودیە دواخست کە گفتوگۆکانی ئەمریکا و ڕووسیا لەوێ بەڕێوەچوو.
سەبارەت بەم هەڵوێست و ڕووداوانە ترامپ لە وەڵامی پرسیارری ڕۆژنامەوانەکاندا وتی:
بە ڕۆژنامەنووسانی وت، کاتێک پرسیار لەبارەی کاردانەوەی ئۆکرانیا کرا “زۆر بێ هیوا بووم، دەبیستم کە دڵتەنگن بەهۆی نەبوونی کورسی [لە دانوستانەکاندا]……. سەرۆکی ئەمریکا وتی ” دانوستانکارێکی “نیوە ناچڵ” دەیتوانی ساڵانێک لەمەوبەر “بەبێ لەدەستدانی زەوییەکی زۆر” یەکلاییکردنەوەی جەنگەکە دەستەبەر بکات. “ئەمڕۆ بیستم، گلەیی ئەوە کراوە کە بانگەشە نەکراون ، باشە ئێوە بانگهێشت نەکراوون ئێ تۆ سێ ساڵە لەوێیت … نەدەبوو دەست بە گفتوگۆ بکەیت . دەکرا گرێبەستێک بکەیت”
لە وەڵامی پرسیارێکدا کە ئایا ئەمریکا پشتگیری لە داواکارییەکانی ڕووسیا دەکات بۆ ناچارکردنی زێلێنسکی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی نوێ وەک بەشێک لە هەر ڕێککەوتنێک، ترەمپ وتی: “ئەوان کورسییەکیان لەسەر مێزەکە دەوێت، بەڵام دەتوانیت بڵێیت … ئایا خەڵکی ئۆکرانیا قسەیان نییە؟ ماوەیەکی زۆرە هەڵبژاردنمان ئەنجام نەداوە. “ ئەوە قسەیەکی ڕووسییەکان نییە، ئەوە شتێکە لە منەوە دێت، لە وڵاتانی دیکەوە. “ ئێمە دۆخێکمان هەیە کە هەڵبژاردنمان لە ئۆکرانیا نەبووە، کە لە بنەڕەتدا یاسای سەربازیمان لە ئۆکرانیا هەیە، کە سەرکردە لە ئۆکرانیا – مەبەستم ئەوەیە، ڕقم لەوەیە بیڵێم، بەڵام ئەو بۆ ڕێژەی 4% پەسەندکردنی دابەزیوە – و وڵاتێک فەرمۆشکراوەوە تا پەرتەوازە. زۆربەی شارەکان بە لایەکدا کەوتوون. بیناکان ڕووخاون. لە شوێنێکی ڕووخاوی بەرفراوان دەچێت”.
ترامپ دوای دانوستانەکان وتی “زۆر متمانەی زیاتری بە ڕێککەوتنێک هەیە” و ئاماژەی بەوەشکرد: “ئەوان زۆر باش بوون. ڕووسیا دەیەوێت شتێک بکات. دەیانەوێت بەربەرییە دڕندەکان بوەستێنن. ترەمپ وتی: “پێموایە دەسەڵاتم هەیە بۆ کۆتاییهێنان بەم شەڕە، و پێموایە زۆر باش بەڕێوەدەچێت”. ئاماژەشی بەوەکرد، “هەموو شتێک بۆ” پاراستنی ئاشتی ئەوروپییەکانە لە ئۆکرانیا ئەگەر بتوانێت ڕێککەوتنێک بۆ کۆتاییهێنان بە شەڕەکە ئەنجام بدات. وتی: “ئەگەر بیانەوێت ئەوە بکەن، ئەوە زۆر باشە، من هەموویم بۆ ئەوەیە.” ترامپ درێژەی بە قسەکانی داو وتی: ” دەزانم فەرەنسا ئامادە بوو ئەو کارە بکات، منیش پێم وابوو ئەوە ئاماژەیەکی جوانە ” وتیشی ” بەریتانیا ئۆفەرێکی هاوشێوەی پێشکەش کردووە”. وتی ئەمریکا پێویست ناکات بەشداری بکات “چونکە، دەزانن، ئێمە زۆر دوورین”.