مافەکانی کرێکاران لە بریتانیادا
15/07/2024
نزیکەی 40 ساڵە بزوتنەوەی کرێکاران لە بریتانیادا لە پاشەکشەدایە ، لاوازی بزوتنەوەکە بە تای تەرازوەکەی دیکەدا بەهێزبوونی دەوڵەتی بریتانیا و حکموتەکانی کرێکاران و حیزبی موحافیزین کە لە ماوەی جیا جیادا حوکمیان کردووە .
بە هۆی ئەم لاوازییەوە حوکمڕانان هەر لایەکیان، یا هەر حیزبێکیان بووبن لە هێڕشی بەردەوامدا بوون بۆ سەر کرێکاران بە دانانی یاسای نوێ بۆ کەمکردنەوەی دەسەڵات و مافەکانیان. ئەمەش وای کردووە کە ڕؤژ بەڕۆژ مافی کرێکاران بە تایبەت لەو کاتەوەی کە حیزبی موحافزین ، لە ساڵی 2010 وە هاتۆتە سەر حوکم . هێڕش بۆ سەر کرێکاران و نقابەکانیان ، دەرکردنی یەکسەری یا کتوپڕی کرێکاران و هێنانی کرێکارانی دیکە بۆ سەر ئیش بە هەلومەرجێکی نوێ، دەسەڵاتدانی زیاتر بە خاوەنکار دژ بە کرێکاران تا ئەو ڕادەیەی کە جۆرە کارێکیان بۆ کرێکارن داهێنا کە پێی دەوتررێت ” زیڕۆ کۆنتراکت” واتە نەبوونی هیچ جۆرە کۆنتراكێك لە نێوانی خاوەنکار و کرێکاراندا . واتە بێ بەشکردنیان لە هەموو مافە سادەکانیان وەکو کەمی کرێ و نەدانی پارەی نەخۆشی و ڕێگەنەدان بە مانەوەی کرێکار لە چاودێری منداڵانی نەخۆشیان و یاخود کەسانی نزیکی سەر بە خێزانەکەیان تا ڕادەی نەبوونی پارەی خانەنشینی .
حیزبی کرێکاران پێش هاتنە سەر حوکمی قسەیان لە سەر ڕەوایی مافی تەواوی کرێکاران لەسەر کار و هەڵوەشاندندوەی کارکردن بە زیرۆ کۆنتراکت دەکرد هەروەها هەندێك یاسای دژە نقابەش کە مارگرێت تاچەر هێنایە کایەوە و حکومەتەکانی دیکەش بڕگە بڕگە بۆیان زیاد کرد تا نقابەیان وەکو تەیرەکەی مەلای مەزبوورە لێکرد . بەڵام بە نزیکبوونەوەیان لە حوکم و فشاری جەمعیەی خاوەنکاران، وردە وردە پاشەکشە کرا لەو بڕیارانە بە بیانوی ئەوەی کە خاوەنکار و خەڵکێکی زۆر نارازین بەوە و گەشەی ئابووری وڵات خاودەکاتەوە و کرێکاران دەیانەوێت مرونەت هەبێت لە کارکردنەکەیاندا، واتە بەردەوامدان بە کاری زیڕۆ کۆنتراکت . بەڵام نقابە بۆ ئەمە دژ بە حیزبی لەیبەر وەستایەوە و لە ڕۆژی هەڵبژاردنیشدا پۆڵێك نێردرایە دەرەوە کە 3000 کەس دەنگیی تێدا داوە . ئەمەش ئەنجامی پۆلەکەیە :
لە سەدا 64 یان ، دەنگیان بۆ پاراستنی مافەکانی کرێکاران دا و دژ بە دەرکردنی ناهەق بوونەوە. لەمانەش لە سەدا 81یان سەر لایەنگری حیزبی کرێکارانن، لە سەدا 55یان سەر بە حیزبی موحافزین و لە سەدا 57ی دیکە کە لایەنگری ڕیفۆرمەکە بوون .
هەر ئاواش دوو لەسەر سێی بەشدار بووان دژ بە کاری زیڕۆ کۆنتراکت بوون ، واتە لە سەدا 67 یان لەگەڵ یاساخکردنی کاری زیڕۆ کۆنتراکت بوو ، کە لەمانەش لە سەدا 72یان سەر بە پارتی کرێکاران و لە سەدا 67یان سەر بە حیزبی موحافزین بوون .
کردنی ئەم پۆڵە و نیشاندانی ئەم ئامارە هیچ بییانویەکی بۆ حیزبی کرێکاران کە ئێستا لەسەر حوکمن کە ئەو ڕیفۆرمەی کە پێشتر دەیانویست بیکەن نەما ، ئێستا نەیکەن . تەنانەت بڕێکی زۆری لایەنگرانی حیزبی موحافزین و تەنانەت حیزبی ڕیفۆرمی ڕایسستی نەیجڵ فەرەج-یش پشتگیری ڕیفۆرمەکە دەکات