نایەکسانی نێوانی ژنان و پیاوان لە داهاتدا لە بریتانیا
29/05/2023
ژنان لە بریتانیادا دوو جار ڕووبەری نایەکسانی لە گەڵ پیاواندا دەبنەوە. جارێکیان لە ئێستای کارکرندیاندا لە مووچە و کرێدا لە هەمان کاردا کە پیاوان دەیکەن ، ئەم جۆرە جیاوازییە تا ڕادەیەکی زۆر زانراوە . بەڵام ئەمەی دووهەمیان واتە ئایندەیان کە لە بڕی کەمیی موچەی خانەنشینییانە کەمتر زانراوە.
بە گوێرەی ڕاپۆرتە نوێیەکان ، لە نێوانیاندا ڕاپۆرتێکی سەندیکای مەرکەزی بریتانییایە لە توێژینەوەکەیدا مەزەندە دەکات کە جیاوازی لەسەدا 40.5 لە داهاتی خانەنشینی بۆ ژنان و پیاوان لە نێوان ساڵانی 2020/2021 . ئەمەش بە شێوەیەکی بەرچاو گەورەترە لە جیاوازی مووچەی جێندەیی کە لە ساڵی 2021دا نزیکەی 15.4% بووە.
لە دەرەوەی کار، ژنان بەشێکی زۆری چاودێریکردنی بێ مووچە لە کۆمەڵگادا ئەنجام دەدەن، جا ئەمە چاودێریکردنی منداڵە بچووکەکان بێت یان چاودێریکردنی ئەندامانی خێزان کە نەخۆشن. لە ئەنجامدا ژنان زیاتر بە شێوەی نیوەکاتی [ پارتایم ] کار دەکەن.. ئەمەش یانی دانی تەکس و بیمەی تەئمیم کەمتر دەدەن کە ڕۆڵی لە پارەی خانەنشینییاندا هەیە. داتاکانی فەرمانگەی ئاماری نیشتمانی بۆ ساڵی 2022 ئاشکرای دەکەن کە 38%ی ژنان لە کاری نیوەکاتیدا بوون بە بەراورد بە 14%ی پیاوان
لە لایەکی دیکەوە بە گوێرەی توێژینەوەیەکی حیزبی لەیبەر پارتی کرێکاران دەڵێت کە جیاوازی مووچەی ڕەگەزیی/جێندەیی بۆ ژنانی تەمەن 50 ساڵ پێش ساڵی 2050 بەردەوام دەبێت.
شیکارییەکەی پارتی کرێکاران دەریخستووە کە بەناو مووچەی یەکسان لە کرێکارانی ژن کە لە نزیک دەرکردنی یاسای مووچەی یەکسان لە ساڵی 1970 لەدایک بوون، پێناچێت لە ماوەی ژیانی کارکردنیاندا ئەو بۆشاییە پڕبکرێتەوە.
توێژینەوەیەک کە بۆ ئانلیس دۆدز، وەزیری حیزبی لەیبەر بۆ کاروباری یەکسانیی ژنان ئەنجامدراوە، حیسابیان کردووە کە ڕێژەی خاوی گۆڕانکاری لەگەڵ مووچەی یەکسان بۆ ژنان لە تەمەنی 50 ساڵیدا بەم شێوەیە، جیاوازی مووچەی ڕەگەزی پێش ساڵی 2050 بەو ڕێڕەوەی ئێستا لەناو ناچێت.
داتاکانی ڕاپرسی ساڵانەی فەرمانگەی ئاماری نیشتمانی سەبارەت بە کاتژمێرەکان و داهاتەکان دەریدەخەن کە جیاوازی مووچەی ڕەگەزیی زۆرترینە بۆ ژنانی تەمەن 50 بۆ 59 ساڵ، کە 11.7% بۆ کرێکارانی تەواوکات[ فولتایم]. ئەمەش نزیکەی چوار هێندەی ژنانی تەمەن 30ساڵ زیاترە.
شیکارییەکە دەریخستووە کە لە نێوان هێزی کاری ژنانی تەمەن 50 بۆ 64 ساڵدا، 185 هەزار کەسی دیکە لە سەرەتای تووشبوون بە کۆڤیدەوە لە ڕووی ئابوورییەوە ناچالاک بوون، لە کاتێکدا مووچەی ڕاستەقینەی ژنانی تەمەن 40 و 50 ساڵان لە ساڵی 2010ەوە بە ڕێژەی 1000 پاوەند لە ساڵێکدا دابەزیوە.
بەپێی توێژینەوەکان لە مانگی شوباتدا بڵاوکراونەتەوە، نزیکەی یەک لە هەر 10 ژن کە تەمەنیان لە نێوان45 بۆ 55ساڵدایە، ساڵی ڕابردوو بەهۆی دەرکەوتنی نیشانەی نەخۆشییەوە و نەبوونی پشتیوانی لە شوێنی کارەکانیان، کارەکانیان جێهێشتووە.