Categories
Kurdish

ژینگە ، بزنس ، دەوڵەت و پەیوەندی نێوانیان

ژینگە ، بزنس ، دەوڵەت و پەیوەندی نێوانیان:

                                                                                   30/04/2019

پەیوەندی نێوانی دەوڵەت و بزنس پەیوەندییەکی ئەوەندە بەیەکەوە گرێدراوە هەروەکو تەواوی پەیوەدنییەکانی نێوانی ئۆرگانەکانی  لەشی مرۆڤن کە دابڕانیان لەیەکدی و لەکار کەوتنی یەکێکیان ئەوانی دیکەشیان ناتەندروست و گرفتاوی دەکات.  دەوڵەت چشتێك نییە جگە لە پارێزەر و پارێزگاری بزنس ، هەر بۆیەش نوێنەرانێك کە لە پلە و پایەی دەوڵەتدان خزمەتکار و بەرژەوەندەپارێزی بزنسن و ڕیگاخۆشکەری فراوانبوونی بزنسس و سوودی بزنسن، ئیدی گرنگ نییە کە ئەوە لەسەر حسابی مرۆڤ و کۆمەڵ و ژینگە بێت یا نەبێت.

ئەوە من نیم کە دەڵێم ژینگە و بزنس بە دوو ئاراستەی نەك هەر پێچەوانەی یەکدی دەڕۆن،  بەڵکو دژ بەیەکیش دەڕۆن، بەڵکو ئەوە واقیعە و بەڵگەو ئامارەکانن کە ئەوە دەخەنە ڕوو.

گەر بمانەوێت پلەی گەرمی بە بڕی 1.5پلەی سێنتیگرەیت بهێنینە خوارەوە ئەوە دەبێت بەرهەمهێنانی نەوت و گاز لە ساڵی 2025 دا بەڕیژەی لە سەدا 20 دابەزێت و لە ساڵی 2050  دەبێت بە ڕیژەی لەسەدا 55 دابەزێت.  بەڵام هاوکات ئێکسۆن مۆبایەل کە یەکێکە لە کۆمپانیانی نەوت و غاز، پلانی ئەوەی کردوە کە لە ساڵی 2025 بڕی بەرهەمهێنانی نەوت و غازی بە ڕێژەی لە سەدا 25 زیاد بکات .  دیارە ئەمە هەر هەوڵی ئەم کۆمپانیایە بە تەنها نییە، مادام کێبڕكی بناخەی مان و نەمان و  دروستکردنی زیاتری قازانج و سەرمایەیە، ئەوە کۆمپانیاکانی دیکەش یا دەبێت ئامادی لووشدان و مایەپوچی بن یا دەبێت ئەوانیش لە هەمان هەوڵدا، بن.

گەلێك هەن دەڵێن کە دەوڵەت دەتوانیت ژینگە بپارێزێت بۆ ئەمەش زۆر شت دەتوانێت بکات ، بەمەش دڵخۆشن .  منیش دەڵێم راستە کە دەوڵەت دەتوانێت هەندێكی شت بکات ئەوانەی کە تا ڕادەیەك لە  توانایدا هەیە  بۆ کەمکردنەوەی پیسبوون یا خود خاپورکردنی ژینگە کە بەدوایدا خاپوربوونی کۆمەڵ دێت.  لەوانە : هەمو سەیارەیەك بکاتە کارەبایی، باجی زیاتر لەسەر بزنس و کۆمپانیاکان دانێت، هەموو کەرەسەیەکی پلاستیکی یاساخ بکات، هەموو کەرەسەیەکی بەکارهێنراو دەکرێت ریسایکل بکریتەوە، غەرامەی تاك و خێزان بکات کە سەرپێچی لە ئەو یاسایانە بکات کە خۆی [ دەوڵەت] دایناوە ، نەناردنی زبڵ و  کەرەسە بەسەرچوەکان و ماوەکان بۆ وڵاتانی  بەناو جیهانی سێیەم و بەکارهێنانی سۆلە پاوەر [ وزەوەرگرتن لە گەرمی و تیشکی هەتاو ] و دانانی وزەی سروشتی بە شیوەکانی دیکە ،وەکو پانکە گەورەکانی سەر عەموودەکان لەو شوێنانەی کە ‘با ‘ دەیانگرێتەوە،  دانانی یاسایەك کە بینای مۆدیرن لەسەر ڕێڕەوی ژینگە پارێزیی دروستبکرێت، کەمپەینی هۆشیارکردنەوەی خەڵک بە پرسی ژینگە …. تد بەڵام هەر ئەمانە گەر دەوڵەت بیانکات کە ناتوانێت پارەیەکی یکەجار خەیاڵی تێدەچێت دەبێتە هۆی موفلیسبوونی.  بۆ نمونە حکومەتی بریتانی لە ساڵی 2010 وە بۆ ئێستا تەنها و تەنها 70 ملیۆن پاوەندی تەرخانکردووە هێشتا ئەمەش بەکارنەهێنراوە کە هەر ئەم پارەیە ڕەنگە تەنها کافی بێت بۆ دانانی 800،000 محەتەی چارجکردنەوەی سەیارەی کارەبایی .. نەشتێکی دیکە .

 بەڵام ئایا دەوڵەت دەتوانێت فڕۆکەخانەکان دابخات کە گەورەترین  هۆکاری پیسکردنی ژینگەن؟ ئایا دەتوانێت پلانی گۆشتنەخواردن و گرنگی دان بە خواردنی نەباتیی بدات کە ئەمە نەك هەر ژینگە و تەندروستی باش دەبەخشێت پارەیەکی خەیاڵیش بۆ بودجەی دەوڵەت لە چارەسەرکردنا دەگێڕێتەوە بەڵکو ئاوێکی زۆر دانەوێڵەیەکی زۆر سەوزایی و دارستانێکی زۆر ڕزگاریان دەبێت لە هەڵپاچین و بنەبڕکردنی بۆ پاکژ و لەوەڕگای گاو گوێلك و ئاژەڵ؟  ئایا دەوڵەت دەتوانێت دەستی سوپەرمارکێتە گەورەکان کورتبکاتەوە لە هێنانی کەرەسەی خواردن و خواردنەوە لە وڵاتە دوورە دەستەکانەوە کە بەمە نەك هەر ژینگە بە پاکی ڕادەگیرێت بەڵکو قەتڵ و عامی ڕێگاش کەمدەکاتەوە؟  ئایا دەتوانێت بدات لە قازانجی کۆمپانیا نەوتی و غازییەکان و پیشەسانییەکان کە لە کاتێكدا کە  هەر ساڵی پار ، 2018، لە چاو ساڵی 2016 دا 124،837، 199 ملیۆن  دۆلار لە لایەن ئەوانەوە هەر لە لۆبیکردنا سەرفکراوە کە ئەم برە پارەیە لە ساڵی 2016 دا 100 ملیۆن دۆلار بووە.  ئایا دەوڵەت دەتوانێت بانقەکان کۆنترۆڵ بکات کە بە پارە یارمەتی پیشەسازی  و کۆمپانیا گەوەرەکان نەدات؟  بۆ نموونە لە ساڵی 2016 دا 33 بانقی نێودەوڵەتی بە سەرپەرشتی دەزگە دراوییەکانی ئەمەریکا  بە1.9 تریلۆن دۆلار دەسگرۆیی کۆمپانیای نەوتی و غازی و کۆمپانیا گەوەرەکانی پیشەسازییان کردووە.  ئایا دەوڵەت دەتوانێت ئەو کارگە گەورانەی کە پۆشاك دروست دەکەن بیان کات بە کاررگەیەك کە زیڕۆ کاربۆن بن ؟ !!!

هەڵبەت زۆر لایەنی تریش هەیە  کە باسی لێوە بکەین بەڵام من لێرەدا دەوەستم و لام وایە کە ئەوەندە کافییە بو سەرنجدانمان  لە ژینگە، بزنس، دەولەت و پەیوەندی  نێوانیان .

Leave a Reply