ئەمریکا لە پشت زیاتر لە یەک لەسەر سێی پلانەکانی فراوانکردنی نەوت و غازی جیهانییەوەیە
14/09/2023
توێژینەوەکان دەریانخستووە کە ئەمریکا زیاتر لە یەک لەسەر سێی فراوانکردنی بەرهەمهێنانی نەوت و گاز لە جیهاندا پێکدەهێنێت کە تا ناوەڕاستی ئەم سەدەیە پلانی بۆ دانراوە، سەرەڕای ئیدیعاکانی سەرکردایەتیکردنی کەشوهەوا.
کەنەدا و ڕووسیا گەورەترین پلانی فراوانکردنی داهاتوویان هەیە، کە بە پشتبەستن بەوەی کە ئەگەری بەرهەمهێنانی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن چەندە لە پێشهاتە نوێیەکانەوە حیسابی بۆ دەکرێت، لە دوای
ئەویش ئێران و چین و بەرازیل دێن. ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی کە بڕیارە ئەمساڵ میوانداری لوتکەی ساڵانەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کەشوهەوا بکات، Cop28 لە دوبەی لە مانگی نۆڤەمبەردا، لە پلەی حەوتەمی لیستەکەدایە.
داتاکان لە ڕاپۆرتێکی گروپی کەمپەینی گۆڕانکاری نێودەوڵەتیدا دەریانخستووە کە پێنج وڵاتانی باکووری جیهانی- ئەمریکا، کەنەدا، ئوسترالیا، نەرویج و بەریتانیا – بەرپرسیار دەبن لە کەمێک زیاتر لە نیوەی هەموو ئەو فراوانکردنانەی کە پلانیان بۆ دانراوە لە کێڵگە نەوتی و گازییە نوێیەکاندا تا ساڵی 2050 .
دەردانی گازی گەرمخانەیی لە هەموو ئەو فراوانکردنە نەوت و گازانەی کە پلانی بۆ دانراوە لە سێ دەیەی داهاتوودا زیاتر کافی دەبێت بۆ ئەوەی پلەی گەرمی جیهانی زۆر زیاتر لە سنووری 1.5C لە سەرووی ئاستی پێش پیشەسازییەوە بێت کە وڵاتان لە ساڵی 2021 لە Cop26 لە گلاسکۆ، ڕاپۆرتەکە دەریخستووە. ئاژانسی نێودەوڵەتی وزە لە ساڵی 2021 هۆشداریدا لەوەی کە ئەگەر جیهان لە سنووری 1.5C بمێنێتەوە، هیچ گەڕان و پەرەپێدانێکی نوێی نەوت و گاز ناتوانرێت ئەنجام
بدرێت، . بەڵام تەنها چەند وڵاتێکی کەم کە یەدەگی نەوت و گازیان هەیە، سوێند بە گەڕان و کونکردنی نوێ دەخۆن.
ڕاپۆرتەکە بەناوی Planet wreckers: وڵاتی، بیست وڵات بۆ دەرهێنانی نەوت و گاز مەترسی قفڵبوون لە ئاژاوەی کەشوهەوادا هەیە، کە ئەمڕۆ سێشەممە بڵاوکراوەتەوە، دەرکەوتووە کە 20 وڵات بەرپرسیارن لە پلانەکانی پەرەپێدانی نوێی نەوت و گاز تا ساڵی 2050 کە نزیکەی 173 ملیار تۆن کاربۆن زیاد دەکات . ئەو بڕە هەمان ڕێژەی دەردانی گازی ژەهراوی تەمەنی 1100 وێستگەی پاوەری خەڵوزە، واتە زیاتر لە 30 ساڵ لە دەردانی گازی ژەهراوی ساڵانەی ئەمریکا.
تێسا خان، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوی هەڵمەتی هەڵبژاردنی بەریتانیا بەناوی Uplift دەڵێت: زۆرجار پێمان دەوترێت بەریتانیا پێشەنگی کەشوهەوایە، بەڵام ئەم توێژینەوەیە پشتڕاستی دەکاتەوە کە ئێمە ئێستا بەشێکین لە یانەیەکی بچووکی وڵاتان کە قەبارەیەکی زۆریان هەیە لە ڕۆڵی هاندانی قەیرانی کەشوهەوادا. ئێمە دەزانین کە ناتوانین بەردەوام بین لە کردنەوەی کێڵگە نوێیەکانی نەوت و غاز ئەگەر بمانەوێت جیهانێکی گونجاو بۆ ژیان بسازێنین، لەگەڵ ئەوەشدا ڕێک ئەوە ئەم حکومەتە دەیکات”. ئاماژەی بەوەشکردووە،;ریشی سوناک پێویستی بەوەیە واز لە کڕنۆش بردن بۆ داواکارییەکانی کۆمپانیاکانی سووتەمەنی بەردینی بهێنێت، کە بەردەوامن لە کۆکردنەوەی قازانجی قێزەون لە کاتێکدا ملیۆنان کەسمان توانای گەرمکردنی ماڵەکانمانمان نییە..