بانکەکان زیاتر لە 150 ملیار دۆلاریان داوە بەو کۆمپانیایانە کە پڕۆژەی ‘بۆمبی کاربۆنی’ لە ساڵی 2022دا بەڕێوەبردووە
28/10/2023
ڕۆژنامەی گاردیانی بریتانی توانی ئاشکرای بکات، بانکەکان ساڵی ڕابردوو زیاتر لە 150 ملیار دۆلاریان دا بەو کۆمپانیایانەی کە پڕۆژە زەبەلاحەکانیان “بۆمبی کاربۆنی” کە دەکرێت دوا چانسی وەستاندنی گەرمبوونی هەسارەکە بۆ ئاستێکی مەترسیدار لەناوببات. بۆمبە کاربۆنییەکان – 425 پڕۆژەی دەرهێنانن کە هەریەکەیان دەتوانن زیاتر لە یەک گیگاتۆن دووەم ئۆکسیدی کاربۆن پەمپ بکەنە بەرگەهەواوە – کە بە شێوەیەکی کەڵەکەبوو خەڵوز و نەوت و غازی پێویست دەگرنە خۆ.
توێژینەوە نوێیەکان دەریدەخەن لە نێوان ساڵانی 2016 بۆ 2022 بانکەکان بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئەمریکا و چین و ئەوروپا یەک ملیۆن و 800 هەزار دۆلاریان وەک دارایی داوە بەو کۆمپانیایانە کە بەڕێوەیان دەبەن.
توێژەران دڵنیان لەوەی کە لانیکەم 20 پڕۆژە لەو 425 پڕۆژەیە لە ساڵی 2020ەوە دەستیان بە کارکردن کردووە، کە زۆربەیان کانەکانی خەڵوزن لە چین، لەکاتێکدا سێ پڕۆژە وەستاون . بەگشتی توێژەران مەزەندە دەکەن کە ئێستا 294 پڕۆژە بەڕێوەدەچن و لانیکەم 128 پڕۆژە هێشتا دەستیان پێنەکردووە.
توێژینەوەکە دەریدەخات لە نێوان ساڵانی 2016 بۆ 2022 تەنها بانکەکان لە ئەمریکا بەرپرسیار بوون لە زیاتر لە نیو تریلیۆن دۆلار دارایی بۆ ئەو کۆمپانیایانە کە پلانیان بۆ داناوە یان بۆمبی کاربۆنی بەڕێوەدەبەن. تاکە گەورەترین خاوەن دارایی کۆمپانیای JPMorgan Chase بوو کە زیاتر لە 141 ملیار دۆلاری دابینکرد، لە دوای ئەویش سیتی بە 119 ملیار دۆلار و بانکی ئەمریکا بە 92 ملیار دۆلار. کۆمپانیای وێڵز فارگۆ حەوتەم گەورەترین کۆمپانیای دارایی بوو، کە 62 ملیار دۆلاری بەدەستهێنا. هەروەها لە 10 بانکی سەرەکیدا سێ بانکی چینی بوون – ICBC، بانکی چین و بانکی پیشەسازی (چین) – و سێ بانکی ئەوروپی – BNP Paribas، HSBC و Barclays.
قسە لەسەر ئەوەیە کە لە نێوان ساڵانی 2020 تا 2050 بە گوێرەی کۆبوونەوەی لوتکەی کەش و هەوا کە پێشتر بەسترا بۆ ئەوەی هەسارەکە بە 1.5 پلەی سەدی لە سەرووی گەرمبوونی هەسارەکە بە ڕێژەی 1.5 پلەی سەدی لە سەرووی ئاستی پێش پیشەسازییەوە ڕابگرن دەبێت ڕێژەی بەکارهێنانی خەڵوز بە ڕێژەی ٩٩% و وزەی نەوت بە ڕێژەیەکی زۆر لە 70% و گاز بە 84% دابەزێنرێت.
لە لایەکی دیکەوە داتاکان دەریدەخەن فەرەنسا گەورەترین پشتیوانی ئەوروپایە بۆ پڕۆژەکانی ‘بۆمبی کاربۆنی’ بانکەکانی فەرەنسا 154 ملیار دۆلاریان بۆ ئەو کۆمپانیایانە دابین کردووە کە گەورەترین پڕۆژەی سووتەمەنی بەردینی بەڕێوەدەبەن لە دوای پەیمانی کەشوهەوای ساڵی 2015ەوە
گاردیانی بەریتانی ئەوەشی ئاشكرا کردووە کە فەرەنسا گەورەترین لایەنگری ئەوروپایە بۆ پڕۆژەکانی دەرهێنانی “بۆمبی کاربۆنی” کە سووتەمەنی بەردینی بەشی پێویستیان تێدایە بۆ ئەوەی هەریەکەیان زیاتر لە گیگاتۆنێک CO2 دەربهێنن. لەوەتەی سەرکردەکانی جیهان لە پایتەختی فەرەنسا کۆبوونەوە بۆ واژۆکردنی ڕێککەوتنی پاریس لە ساڵی 2015 – کە بەڵێنیان دا هەوڵ بدەن گەرمبوونی هەسارەکە بە ڕێژەی 1.5 پلەی سەدی لە سەرووی ئاستی پێش پیشەسازییەوە ڕابگرن – بانکەکانی فەرەنسا پارەیان بۆ ئەو کۆمپانیایانە دابین کردووە کە پلانیان بۆ داناوە یان بەڕێوەبردنی بۆمبی کاربۆنی بە بڕی 154 ملیار دۆلار.