تیرۆریزم مەترسیدارە، بەڵام سیاسەت لە تیرۆریزم مەترسیدارترە
زاهیر باهیر- لەندەن
01/07/2018
ئەمە یەكێک بوو لە قسەکانی ‘ئاریان’ کاراکتەرە سەرەکییەکەی فلیمی 16/03 /1988 هەڵەبجە کە پاش پێدانی چەندەها خەڵاتی گەورە، دوێنیش، 30/06/2018 لە سینەمایەکی ڕؤژهەڵاتی لەندەن، بەتایبەتی نمایشکرا. منیش یەكێك بووم لە بینەرانی کە لەلایەن هاوڕێی دێرینمەوە ‘عەتا موفتی’ داوەت کرابووم ، سوپاس بۆ ئەو.
گەرچی من مێژوم لەگەڵ فلیم بەتایبەت کە لە سینەماشدا نمایشبکرێت هەر یەکجار کەمە بەڵام ئەوەی کە دوێنی 30/06/2018 نمایشکرا لای من بەهێزترین فلیم بوو . ڕووە تەکنیکییەکەی بەجێدەهێڵم بۆ شارەزایان بەڵام من هەر زۆر بەکورتی چەند خاڵێکی گرنگ دەخەمە بەردەمی هاوەڵانی فەیسبوك و خوێنەرانی ، تاکو پاساوی ڕاکەی خۆم بدەم:
- ئەم فلیمە ڕۆحی بەرگریکردن و بەگژاچونەوەی زوڵم و نادادپەروەریی کۆمەڵایەتی نیشانی بینەرانی دەدات و پێیان دەڵێت گەر مرۆڤ ، کۆمەڵ پێداگریی لەسەر مافی رەوای خۆیان بکەن بە متمانەوە قسەبکەن و نەکەونە داو و تەڵەی دوژمنانیانەوە ، بەدڵنیاییەوە سەرکەوتوو دەبن. دوژمنەکانمان ڕاستە بەدەسەلاتن و لەڕوی چەك و تەکنیکەوە زۆر باڵادەستن ، بەڵام هاوکات گەمژەن و لاوازن، چونکە ئەوان مۆتیڤی بنەڕەتی بۆ کردنی کارەکەیان تەنها پارە و پایە و پلەیە، نەشتێکی دیکە. لەوەش گرنگتر ئەوە دەردەخات کە تیرۆریستی سەرەکی، دەسەڵاتداران و دەوڵەتانن و تاکی تیرۆریست و کۆمەڵی تیرۆریستان زۆر جار خۆشیان قوربانین و لە پلەی دووهەم و سێهەمدا دێن لەچاو تیرۆریزمی سەرەکیی کە دەسەڵاتداران و دەوڵەتانن .
- ئەم فلیمە هەموو لایەنەکانی یا مەیدانەکانی: کۆمەڵایەتی ، سیاسی، ئابوریی ، کوڵتوریی، ڕایسیسزم ، ناو بەندیخانە و دەرەوەی بەندیخانە ، هاوکاریی [ سۆڵیدارێتی ] نێوانی هەندێك لە بەندییەکان و هەڵسوکەوتی پۆلیس و دەسگە سیخوڕییەکان لەگەك ” تیرۆریست” ەکان و پلانیان و تەنانەت پیلانگێڕانیش بۆ دروستکردنی شەڕ و ئاژاوە لەناو بەندیخانە بۆ کوشتنی ‘تاوانبار’ یالانی کەم بارکردنی بە بەڵگەی زیاتری تاوانبارێتی ، پێلانگێڕان دژی یەکدی لە هەمان تۆڕ و دەزگەی سیخوڕی و پۆلیسیی و کردنی هەموو کارێکی خراپ لە پێناوی دەسەڵات و پارە و بەکارهێنانی مرۆڤ و بە قوربانیکردنیان بەخاتری دەسەڵات و پارە، گەمژەیی سیاسییەکان و پۆلیسی لێپرسینەوە و ڕق و کینە یا جەهالەتیان کە هەر کەس لە ڕۆژهەلاتی ناوین-ەوە بێت ئەوە تیرۆریستە، دەستی لە بینیایەتی و زۆر بە قینەوە توندیکردووە لە دیوارەکە و دەڵێت ” …دەتکوژم..تۆ کوڕەکەی منت کوشتوە لە عێراق … ئێوە هەمووتان تیرۆریستن …” . بڕێك لە سەربازنی ئەمەریکی یاری کۆنکەن دەکەن ، سپییەکیان یەک بۆکس لە دەمی کابرای ڕەش دەدات و ئەوەیش ” تۆ هەمووکات ئەوە دەکیت ..” بێگومان دەیکات و بەردەوام دەبێت لەسەری ، چونکە بەرگریی لەخۆ و بەگژاچونەوە نییە .. ئیتر چی هەیە بیوەستێنێ لە هاویشتنی بۆکسێکی دیکە؟ ئەم فلیمە ئەمانە و زۆری تری لەمانە بەیەکەوە گرێدابووەوە تەواو تێی دەگەیانیت کە چەندێك پەیوەستن بەیەکەوە و بە بێ یەك لە سیستەمی پارە و دەسەڵاتا ، هەرگیز ناتوانن جیا ببنەوە.
کاتێك کە کاراکتەرە سەەکییەکە ‘ئاریان’ ڕوودەکات بەندییە گەنجەکەی تر و دەڵێت ” تۆ لە سیاسەت دەزانیت..تێدەگەیت؟ … ئەوە سیاسەتە کە منی کردووە بە تیرۆریست لە پێناوی پارە و دەسەڵاتا … تۆشی کردووە بە دز و لێرە ژیان دەبەیتەسەر هەر لەبەر ئەوەی کە بەشی خۆتت نەبووە بژیت …” دزەی گەنج هۆشیار دەبێتەوە و دواتر گوڵی بۆ دەدزێ و دەیبات بۆی … ئەوەندە نزیكدەبنەوە تا ئەو ڕادەیەی گەنجەی دز مەدالیایەکی بۆ دروست دەکات کە کارەکتەری سەرەکی فلیمەکە کە خۆی قوربانی دەستی کارەساتی کیمیابارانەکەیە ، خۆی لەو مەدالیایە تێناگات . دزەی گەنج بە درێژی بۆی باس دەکات ” ئەوەیان ڕۆژی 16/03 یە … ئەوەیان ساڵەکەیە …. ئەوەیان ڕۆژی جەژنی ساڵی نوێی کوردە ….”
نەك هەر ئەمە بەڵکو هاریکاریی و متمانەی نێوانی کاراکتەرە سەرەکییەکە و برادەرە کچەکەی ‘ هێلن’ کە کە دووگیانە بە منداڵێکیان هەر زیاتر بەهێز دەکات لەبری ڕوخاندنیان بە تایبەت دوای پپیلانی پۆلیس بۆتێوەگلانی ‘هێلن’ برادەرەکەی، و بە دانانی بۆمب و دروستکردنی دۆکۆمێنتی ساختە لەسەر ‘هێلن’ تاکو ئەوە نیاشانبدات کە ئەمیش بەشداری ئەو ” تاوانەیە” کە ‘ برادەرە تیرۆریستەکەی ‘ گوایە 46 کەسی کوشتووە . هەلبەستنی قسە بەناوی ‘هێلن’ وە گێڕانەوەی بۆ برادەرەکەی کە گوایە ئەو پێی لە تاوانبارێتی ‘ تاوانبار’ ناوە .
لەگەڵ هەموو ئەمانەدا پۆلیس هەرگیز نەیتوانی درزێکی بچوکیش بخاتە نێوانیانەوە متمانەیان بە یەکدی لەق بکات . هێلن : ” ئەو تیرۆریست نییە ، ئێوە تێناگەن ئەو خۆی قوربانییە … من دڵنیام کە ئەو پاکە … ئێوە هەرکەس لە ڕۆژەڵاتی ناوینەوە بێت بە تیرۆریستی دەبینن….” ” بڵی … پێمان بڵێ … مستەر ئەپڵ –ی برادەرت [ سێو] چی دەکات لەم سێوانە ئەو نایانخوات ..” ..ئاریان… سێو ناخوات … تەنها بۆنیان دەکات چونکە ژارەکەی قوربانییەکانی هەڵبجە بۆنی سسێوی لێدەهات …. ئەو دەیەوێت هەمیشە بیر لەوە بکاتەوە ” لێپرسەوەکە ڕوودەکاتە لێپرسەوەکەی هاوەڵی دەڵێت ” تێگەیشتین ..ئێستا تێگەیشتین ..”
- دوای تەواوبوونی فلیمەکە لە دەرەوە هەندێك برادەر ڕایان وابوو کە ئەو فلیمە ڕاستە لەڕوی ناوەرۆکەوە بەهێز بوو بەڵام یا هەر هیچ پەیوەندی نەبوو بە هەڵەبجەوە یاخود زۆر کەم . بەڵام لای من خاڵی سەرەکی سەرکەوتنی ئەم فلیمە و وەرگرتنی ئەو پاداشتانەش کە وەریگرتووە ، ئەوەیە، ئەو خاڵەیە ، کە ئەمە ڕەنگە شێوەیەكی نوێ بێت لە نمایشکردنی فلیم و پێنانە قۆناخێکی نوێ بێت لە هونەری سیینەمایی و شانۆییدا، کە لێرەدا تۆ پێویست ناکات قوربانی بە هۆکارە سەرەکییەکانی ڕودانی ڕووداوەکان لە پێناوی گێڕانەوەیەکی موجەڕەدی سەدبارەکراوی ڕووداوەکە، بدەیت و بیکەیتە قوربانی . بۆیە لێرەدا ، لەم فلیمەدا، ئەوەی دەرکەوت کە چۆن “تاوانەکان و تاوانبارەکان” دەبەستێتەوە بە پاشخانی خێزانیی و کۆمەڵایەتی و ئابوریی و سیاسیی کاراکتەر و ڕوداوەوکانەوە . ئەوە گرنگە کە سیاسەت وەکو خۆی نیشانبدەیت ، وەکو لەم فلیمەدا نییشاندرا ، کە چەند قێزەوەندە، کە چ گەمەیەکی بێ ڕەحمانە و خوێناویانەیە… کە بە ملیۆنەها کەس بوونەتە و دەبنە قوربانی دەستی گڵاوی سیاسەت. ئەمەیە هەقەتی سیاسەت و سیاسییەکان هەر بۆیە ‘ئاریان’ کاراکتەرە سەرەکییەکەی فلیمەکە دەڵێت ” تیرۆرزم مەترسیدارە ،بەڵام سیاسەت لە تیرۆریزم مەترسیدارترە” منیش دەڵێم تیرۆریزم بناخەکەی سیاسەتە ، نەك بە پێچەوانەوە .